Anno 1902

‘Boekanier’ (ex ‘Heen en Weer X’, ex ‘Padang X’)

Begin augustus werd op deze website een artikel van Bert Lamers
geplaatst over de 112 jaar oude ‘Fram’ (ex ‘Heen en Weer III’).
Het artikel is nog na te lezen via de rubriek Opmerkelijk
(geheel onderaan deze site).
Thans aandacht aan een andere voormalige Heen en Weerboot;
de 111 oude ‘Boekanier’ (ex ‘Heen en Weer X’ en ex ‘Padang X’).

De ‘Boekanier’ (ex ‘Heen en Weer X’) aan de steiger
in de Delfshavense Schie nabij het Aelbrechtsplein




Alhoewel de ‘Fram‘ en de ‘Boekanier’ zusterschepen zijn,
zijn er – los van de vletten op het voorschip van de ‘Boekanier’ -
enkele verschillen.
Zo is de ‘Boekanier’ 2,17 m langer en ietjes (0,15 m) breder dan
de ‘Fram’. Verder is er een vrij groot verschil in de in 1949
geplaatste stuurhutten; de stuurhut van de ‘Fram’ is breder en
daardoor groter terwijl de stuurhut van de ‘Boekanier’ hoger is.
Daarnaast verschillen de ingangen naar de stuurhut; bij de ‘Fram’
is de ingang aan de voorzijde gelegen terwijl de ingang bij
de ‘Boekanier’ aan de zijkant over bakboord is te vinden. Subtiele
verschillen van twee uit 1901 en 1902 daterende unieke schepen.

De huidige ‘Boekanier’ werd in opdracht van de Rotterdamse
firma K. Bohré & Co. door de scheepswerf C. van der Giessen & Zn.
in Krimpen aan den IJssel gebouwd. De voetveer (of voetveerpont)
werd in 1902 onder de naam ‘Padang X’ in de vaart gebracht.
Ze was de laatste eenheid van een serie van vier identieke schepen.

In totaal werden 10 vrijwel identieke voetveren aan de firma Bohré
opgeleverd. Met ingang van 1 januari 1909 werden de diensten
en de 10 schepen van Bohré door de gemeente overgenomen en samen
met de gemeentelijke Reederij ‘Heen en Weer’ ondergebracht in een
nieuwe gemeentelijke Veerdienst. De voetveren van de firma Bohré
kregen de namen ‘Heen en Weer IV t/m XIII’.

De 4 Lelievletten met kraan op het voorschip




De ‘Padang X’ werd herdoopt in ‘Heen en Weer X’.
De afmetingen van het schip waren: lengte 26,75 m, breedte 5,45 m
met een diepgang van 1,80 m. Het laadvermogen was 58 ton.
De voortstuwing geschiedde d.m.v. een 2-cylinder verticale compound
machine met een vermogen van 78 ipk gebouwd door de
firma Löhnis & Co.

Stuurwiel, regulateur en koppeling
De in 1949 geïnstalleerde Industrie dieselmotor, type 2VD6




De stoommachine van de ‘Heen en Weer X” heeft tot 1949 dienst
gedaan. In 1949 werd deze vervangen door een 80 pk sterke
Industrie dieselmotor, type 2VD6. Die motor staat nu nog steeds in
de machinekamer van de ‘Boekanier’ en net als de Industriemotor op
de ‘Fram’ (ex ‘Heen en Weer III’) verkeert hij in prima conditie.
Tijdens de ombouw van stoommachine naar diesel door de werf Boot te
Alphen aan de Rijn is ook het huidige dekhuis en stuurhut geplaatst.

Overduidelijk een Industriemotor, type 2VD6, nr. 3428




In de vijftiger jaren van de vorige eeuw voer de ‘Heen en Weer X’
op de lijn Vlaardingen-Petroleumhavens.
Dagelijks nam ze vanaf 19.00 uur de dienst van de wagenveren over.
Met het in februari 1968 operationeel worden van de Rotterdamse
metro werden alle Heen en Weerdiensten van de gemeente Rotterdam
opgeheven.
Na een oplegperiode in de Dokhaven nam de Scoutinggroep Oranje-Blauw
de ‘Heen en Weer X’ voor een bedrag f 2.000,-- van de gemeente
Rotterdam over. De formele overdracht vond op 12 januari 1970 plaats.
Vervolgens werd de voormalige voetveer geschikt gemaakt voor het
jeugdwerk. Tijdens die verbouwing werd ze herdoopt in ‘Boekanier’.
Boekanier staat voor vrijbuiter, zeerover of piraat.

Schoorsteen met stuurhut richting voorschip




Inmiddels fungeert de ‘Boekanier’ al 43 jaar als wachtschip voor de
Scoutinggroep Oranje-Blauw, groep 17 te Rotterdam.
Tot 2010 had de ‘Boekanier’ een vaste ligplaats bij het Maritiem
Buitenmuseum in de Rotterdamse Leuvehaven. Vanaf 2010 ligt ze aan
een steiger in de Delfshavense Schie nabij het Aelbrechtsplein
en de Mevlana Moskee te Rotterdam afgemeerd.
Naast de ‘Boekanier’ heeft de Oranje-Blauw ook de beschikking over
een groot clubhuis aan het Prinsemolenpad te Rotterdam dat de
naam ‘Nova Zembla’ draagt.

Het dekhuis richting voorschip; tijdelijk gevuld met kano’s




Jaarlijks worden 3 vaartochten met de ‘Boekanier’ gemaakt, t.w. het
Pinksterkamp, het zomerkamp en een vaardag. Het zomerkamp ving
dit jaar op zaterdag 10 augustus aan toen de ‘Boekanier’ vanuit
Rotterdam richting Wijk bij Duurstede opstoomde.
Nabij het Eiland van Maurik zou voor twee weken het anker worden
uitgegooid. Naast het Eiland van Maurik wordt ook gevaren naar de
Loosdrechtse Plassen, het Veerse Meer en het Brielse Meer.
De scoutinggroep Oranje-Blauw telt thans ongeveer 45 leden en men
viert dit jaar haar 100-jarig bestaan. Het onderhoud aan het schip
wordt in principe door vrijwilligers van de stichting verricht,
maar zoals de auteur van dit artikel zelf aan boord heeft mogen
constateren is het onderhoud er de laatste jaren behoorlijk bij
ingeschoten. Het zal nog een hele klus worden om het scheepje
volgend jaar door de keuring te krijgen.

Vertrek van de ‘Boekanier’ uit Rotterdam
richting Wijk bij Duurstede op 10 augustus van dit jaar




In tegenstelling tot de ‘Fram’ bevinden de slaapplaatsen voor de
jongens (dolfijnen en verkenners) zich in het vooronder van
de ‘Boekanier’ terwijl de slaapplaatsen voor de begeleiding/bemanning
in het achteronder zijn te vinden. Verder is aan boord een eetkamer
(die tijdens ons bezoek vol lag met kano’s) en een bescheiden keuken.
Voor het varen met de ‘Boekanier’ kan de scoutinggroep terugvallen
op twee ervaren schippers.

Over een paar weken zal aandacht worden gegeven aan de 3e nog
bestaande voormalige Heen en Weerboot, de ‘Aalscholver’
(ex ‘Heen en Weer XV’).

© Tekst en foto’s Bert Lamers - Rotterdam

De ‘Boekanier’ aan haar vaste ligplaats in de Delfshavense Schie